مجتبی اعلایی، استاندار ایلام، هفته گذشته این خبر را اعلام کرد. شاید برای کسانی که خارج از ایلام زندگی می‌کنند، عجیب به‌نظر برسد که چطور می‌شود طرحی که مطالعات ساخت آن به پایان رسیده است، بعد از گذشت 5 سال، دوباره مورد کارشناسی قرار بگیرد و بعد هم به‌دلیل نداشتن توجیه اقتصادی متوقف شود اما برای آنها که در ایلام زندگی می‌کنند، خبرهایی از این دست تازگی ندارد، زیرا در این استان تعداد طرح‌های ناتمام یا رها‌شده کم نیست حتی قدمت برخی از آنها به نزدیک 2دهه می‌رسد.
حوزه‌های راه، صنعت، خدمات‌درمانی و سدسازی از جمله بخش‌هایی به شمار می‌روند که در فهرست طرح‌های نیمه‌کاره برای خود جایگاهی دست و پاکرده‌اند، به‌طوری که برخی از طرح‌ها حدود 20 سال است که در این فهرست قرارگرفته‌اند. در میان طرح‌های نیمه‌کاره مواردی به چشم می‌خورد که جزو مصوبات سفرهای استانی در 6سال گذشته بوده اما تاکنون پیشرفت فیزیکی نداشته است. این گزارش به معرفی برخی از طرح‌های رها شده یا نیمه‌کاره در استانی پرداخته که حدود 600هزار نفر از هموطنانمان را در خود جای داده است.
نفتی که چراغ‌ها را روشن نمی‌کند
نزدیک به 4درصد از ذخایر نفتی و 11درصد از ذخایر گازی کشور در استان ایلام قرار دارد، با این حال برخی طرح‌های نفتی و گازی در این استان هنوز به بهره‌برداری کامل نرسیده است. برای نمونه، پتروشیمی ایلام بعد از 8 سال سرنوشت مشخصی ندارد. شاپور پولادی، نماینده ایلام در مجلس، چندی پیش در دیدار با رئیس سازمان خصوصی‌سازی کشور درباره پتروشیمی ایلام گفته بود: «طرح پتروشیمی ایلام به‌دلیل سرمایه‌گذاری نکردن سهامداران شرکت، پیشرفت چندانی ندارد و حقوق کارگران و کارمندان به موقع پرداخت نمی‌شود که این وضع نارضایتی در بین مردم ایجاد کرده است.» پالایشگاه گاز استان ایلام نیز به‌دلیل استفاده از لوله‌های غیراستاندارد در سال‌های گذشته با چند انفجار روبه‌رو شد که خسارت‌های زیادی به آن وارد کرد. این درحالی است که با توجه به ظرفیت بالای تولید گاز استان، این پالایشگاه نیازمند توسعه است.
علاوه بر آن پتروشیمی شهرستان دهلران با وجود گذشت 6 سال از کلنگ‌زنی آن، به تازگی سرمایه گذار پیدا کرده است و معلوم نیست این طرح چه زمانی به بهره‌برداری برسد. افزون بر این، طرح ساخت پالایشگاه در شهرستان دهلران از نظر اجرایی هنوز در نقطه صفر باقی مانده و در حقیقت به حال خود رها شده است، زیر این طرح به سرمایه‌گذاری بالایی نیاز دارد که از یک سو، در توان بخش خصوصی ایلام نیست و از سوی دیگر، دولت براساس سیاست‌های اصل 44 اجازه سرمایه‌گذاری کامل در این طرح را ندارد. مجتبی اعلایی، استاندار ایلام در این باره می‌گوید: «طبق اصل 44 قانون اساسی بخش خصوصی باید در این زمینه فعال باشد و دولت تنها می‌تواند 10درصد سرمایه‌گذاری کند؛ این طرح از نظر میزان نیاز به سرمایه‌گذاری طرح سنگینی است که به همین دلیل بعد از گذشت 5سال هنوز اقدامی از سوی بخش خصوصی برای آن صورت نگرفته است.»
منتفی شدن ساخت 8 کارخانه
یکی از مصوبات سفرهای استانی هیأت دولت به ایلام در دور اول و دوم، ساخت 8 کارخانه بزرگ صنعتی در این استان بود تا علاوه بر توسعه استان، تاحدی بتواند بحران بیکاری جوانان ایلامی را مهار کند، با این حال ساخت این 8کارخانه بزرگ صنعتی به‌دلیل استقبال نکردن بخش‌خصوصی منتفی شده است. به گفته نماینده ایلام، ساخت این کارخانه‌ها نیز به‌دلیل مغایرت با اصل 44 و استقبال نکردن بخش خصوصی در استان ایلام منتفی شده است.
بیشتر مسئولان و کارشناسان ایلام، نبود زیرساخت‌های مناسب مانند راه را از دلایل اصلی استقبال نکردن بخش خصوصی از طرح‌های مصوب استان اعلام می‌کنند. پولادی در این باره می‌گوید: «دولت باید به استان ایلام توجه ویژه داشته باشد و از طرح‌های گوناگون حمایت کند تا استان توسعه پیدا کند. اکنون تعداد شغل‌های پایدار در استان بسیار کم است و مردم بیشتر در مشاغل کاذب اشتغال دارند.» به گفته این نماینده، یکی از مهم‌ترین علل به وجود آمدن معضلات اجتماعی در استان ایلام نیز وضع نامناسب اقتصادی و بیکاری است.
سد‌های نیمه کاره با قدمت 15ساله
سدسازی یکی دیگر از حوزه‌هایی است که طرح‌های مربوط به آن در استان ایلام سال‌ها نیمه‌کاره باقی مانده است. در این حوزه می‌توان سد سیمره را مثال آورد که بعد از 18سال از آغاز ساخت آن، به‌تازگی با اعتبار 750میلیارد تومان در حال آبگیری است.
سد سازبن شهرستان شیروان چرداول هم مثال دیگری در این زمینه به شمار می‌رود. این سد بعد از 15سال در نقطه آغاز قرار دارد و نکته قابل توجه آنکه هنوز بعد از این همه سال بر سر مکان قرار‌گیری‌‌اش اختلاف نظر وجود دارد. طرح سدسازی دویرج در شهرستان دهلران هم از این قاعده مستثنا نیست. این سد هم اکنون بعد از گذشته 10سال، فقط 58درصد پیشرفت فیزیکی داشته است.
شغل‌های سیمانی در تعلیق
طرح‌های بزرگی با هدف اشتغال‌زایی در استان ایلام به تصویب هیأت دولت به‌ویژه در سفرهای استانی رسیده است، با این حال گاهی حتی برای اجرای برخی طرح‌های اشتغال‌زا مکانی هم در نظر گرفته نشده است. کارخانه‌های سیمان متعدد مصوبه شده نمونه بارز چنین طرح‌هایی به شمار می‌رود.
مجوز کارخانه‌های سیمان مهران و بدره هم بعد از 6 سال، به‌دلیل نبود سرمایه‌گذار منحل شده و کار ساخت کارخانه سیمان شهرستان آبدانان تازه آغاز شده است.
کارخانه سیمان شهرستان دهلران هم بعد از گذشت 6سال در نیمه راه قرار دارد.
راه‌هایی که به پایان نمی‌رسند
طرح‌های راهسازی در استان ایلام نیز دست کمی از دیگر طرح‌ها ندارد؛ در حالی که استان ایلام نیاز به ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای جذب سرمایه‌گذار دارد، کاستی‌های شبکه حمل‌ونقل باعث شده است، این استان از قطار توسعه جا بماند. در فرودگاه استان ایلام روزانه تنها 2 پرواز انجام می‌شود. از نظر شبکه حمل‌ونقل ریلی هم باید گفت که خط آهن استان ایلام بعد از 5سال در نقطه صفر قرار دارد و هنوز معلوم نیست این طرح در استان عملیاتی می‌شود یا نه؟ زیرا تا نزدیکی انحلال قطعی هم پیش رفته است. ساخت تونل کبیر کوه، حدفاصل شهرستان آبدانان و شهرستان دره‌شهر که یکی از نقاط پر خطر استان ایلام در آن قرار دارد، نیز هنوز بعد از 4سال در مراحل ابتدایی قرار دارد. همچنین جاده‌های دره‌شهر- ایلام، آبدانان- دهلران و قاضی‌خان- بدره در فهرست طرح‌های نیمه‌کاره حوزه راهسازی استان قرار دارند که بعد از گذشت چند سال از کلنگ‌زنی آنها هنوز به بهره‌برداری نرسیده‌اند.
این داستان ادامه دارد
مهرداد حکیمی‌راد، یکی از شهروندان ایلامی چندی پیش در تماس با روزنامه همشهری از کمبود سرانه تخت بیمارستانی در استان ایلام گله می‌کرد و می‌گفت: «با وجود اینکه مسئولان هر ساله در ایام خاص همچون دهه فجر وعده ساخت بیمارستان‌های جدید را می‌دهند، با این حال مردم ایلام با مشکلات جدی در زمینه خدمات درمانی روبه‌رو هستند.» بیمارستان 330 تختخوابی شهر ایلام که بعد از گذشت 5سال در مراحل ابتدایی کار قرار دارد، نمونه‌ای است که می‌تواند صحت حرفهای حکیمی راد را به اثبات برساند. علاوه بر این، بیمارستان شهرستان آبدانان که عملیات اجرایی آن بعد از گذشت 4سال تازه به نیمه رسیده است، نمونه دیگری در این زمینه محسوب می‌شود. گذشته از طرح‌های مرتبط با حوزه بهداشت و درمان، طرح‌های فرهنگی مانند کتابخانه مرکزی شهر ایلام نیز در این استان وجود دارد که بعد از گذشت 10سال هنوز به بهره‌برداری نرسیده است.
مصلای شهر ایلام نیز دیگر طرح عمرانی با کاربری فرهنگی است که بعد از گذشت 15سال نیمه‌کاره مانده و به بهره‌برداری نرسیده است. یکی دیگر از وعده‌های مسئولان، ساخت چند هتل 4 و 5 ستاره در استان بود که اکنون بعد از گذشت 5سال خبری از ساخت این هتل‌ها نیست. براساس اخبار منتشر شده، بسیاری از این طرح‌ها با مشکل تأمین اعتبار یا سرمایه‌گذار روبه‌رو هستند و به همین دلیل طولانی یا منتفی می‌شوند. بی‌ثباتی مدیریتی نیز یکی دیگر از دلایلی است که برای طولانی شدن زمان اجرای برخی طرح‌ها عنوان شده است. در این زمینه کافی است جابه‌جایی مدیران استانی را در چند هفته گذشته مدنظر قرار دهیم؛ در این مدت و به فاصله‌های کم مدیران 5اداره استانی شامل اداره کل صنایع و معادن، شرکت آب و فاضلاب شهری، شرکت آب و فاضلاب روستایی، سازمان فنی و حرفهای و اداره کل کا ر و امور اجتماعی استان ایلام تغییر کرده‌اند، همچنین بعضی از مدیران دستگاه‌های اجرایی استان نیز مانند دانشگاه علوم‌پزشکی از این استان رفته‌اند و فعلاجانشینی ندارند.
